خرید خودرو ممکن است به‌ظاهر ساده به‌نظر برسد، اما وقتی پای خودروهای وکالتی یا در رهن بانک و شرکت‌های لیزینگ وسط باشد، ماجرا پیچیده‌تر می‌شود. در این مقاله به بررسی مشکلات خرید خودرو رهنی می‌پردازیم و نکاتی را بیان می‌کنیم که قبل از انجام چنین خریدهایی باید مد نظر قرار دهید.
خودروی رهنی یعنی چه؟
وقتی مالک خودرو برای خرید آن از تسهیلات بانکی یا شرکت‌های لیزینگ استفاده کرده و خودرو را در ازای وام به رهن گذاشته، آن خودرو اصطلاحاً «رهنی» محسوب می‌شود. در این حالت تا پایان پرداخت اقساط، سند خودرو در رهن بانک باقی می‌ماند.
خودروی وکالتی چیست؟
خودروی وکالتی به خودرویی گفته می‌شود که فروشنده به خریدار وکالت‌نامه‌ای برای انجام امور مربوط به خودرو می‌دهد، اما سند رسمی به نام خریدار منتقل نشده است. این روش معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که سند خودرو در رهن باشد یا دلایل دیگر قانونی برای انتقال سند وجود نداشته باشد.
در مجموعه اُتو پس از خرید خودرو اقساطی سند به صورت شش دانگ به نام خریدار خواهد شد ولی تا پایان اقساط سند در رهن شرکت باقی خواهد ماند.
مشکلات خرید خودرو رهنی و وکالتی
یکی از موارد پرریسک در حوزه معاملات خودرو، خرید خودرویی با سند در رهن است. این نوع خرید می‌تواند با پیچیدگی‌های حقوقی و مالی متعددی همراه باشد. در ادامه این مطلب، به بررسی مشکلات حقوقی خرید خودرو با سند در رهن و راهکارهای کاهش ریسک آن می‌پردازیم.
چرا خرید خودرو با سند در رهن دردسرساز است؟
انتقال ناقص مالکیت
وقتی سند خودرو در رهن بانک یا مؤسسه مالی باشد، انتقال کامل مالکیت به خریدار امکان‌پذیر نیست. این موضوع نه تنها حق فروش مجدد را از خریدار سلب می‌کند، بلکه ممکن است در استفاده از خودرو به عنوان وثیقه یا ثبت رسمی آن نیز محدودیت ایجاد کند.
فرآیند حقوقی زمان‌بر
خرید خودرویی که سند آن در رهن است، نیازمند طی کردن مراحل اداری و حقوقی مشخصی است. خریدار باید اطمینان حاصل کند که فروشنده متعهد به پرداخت بدهی و آزادسازی سند خواهد بود؛ در غیر این صورت، خرید با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شود.
ریسک‌های مالی و احتمال توقیف
در صورتی که مالک اولیه اقساط خود را به بانک یا مؤسسه مربوطه پرداخت نکند، نهاد مالی می‌تواند نسبت به توقیف خودرو اقدام کند. در این شرایط، حتی اگر خریدار وجه خودرو را پرداخته باشد، مالکیت قانونی او به رسمیت شناخته نمی‌شود و سرمایه‌اش در معرض خطر قرار می‌گیرد.
راهکارهای کاهش ریسک در خرید خودرو با سند در رهن
بررسی دقیق وضعیت سند
پیش از نهایی کردن معامله، از فروشنده بخواهید مدارک مرتبط با وضعیت سند و بدهی خودرو را ارائه دهد. استعلام از راهنمایی و رانندگی یا مراجعه به مراکز معتبر حقوقی می‌تواند خیال شما را از بابت وضعیت سند راحت کند.
تنظیم قرارداد رسمی و معتبر
در صورتی که تصمیم به خرید خودروی در رهن دارید، حتماً قراردادی رسمی با شروط واضح تنظیم کنید. این قرارداد باید شامل تعهدات فروشنده برای پرداخت بدهی و زمان دقیق آزادسازی سند باشد تا در صورت بروز مشکل، پشتوانه قانونی داشته باشید.
مشورت با مشاور یا وکیل حقوقی
استفاده از نظر کارشناسان حقوقی، به‌ویژه وکلایی که در حوزه معاملات خودرو تخصص دارند، نقش مؤثری در جلوگیری از بروز اختلافات ایفا می‌کند. یک مشاور حقوقی می‌تواند نکات پنهان قرارداد را برای شما شفاف‌سازی کرده و راهکارهای ایمن‌سازی معامله را پیشنهاد دهد.
در جدول زیر برخی از مهم‌ترین مشکلات خرید خودرو رهنی را مشاهده می‌کنید:
| نوع مشکل | توضیحات |
| عدم انتقال سند رسمی | تا زمانی که خودرو در رهن است، انتقال سند قطعی ممکن نیست. |
| ریسک فسخ و توقیف خودرو | اگر فروشنده اقساط را پرداخت نکند، بانک می‌تواند خودرو را توقیف یا فروش را باطل کند. |
| امکان کلاهبرداری | فروشنده ممکن است همان خودرو را با وکالت به چند نفر دیگر بفروشد. |
| هزینه‌های پنهان | ممکن است هزینه تسویه زودتر از موعد بالا باشد یا خریدار از میزان بدهی مطلع نباشد. |
| عدم اعتبار وکالت‌نامه پس از فوت فروشنده | با فوت فروشنده، وکالت‌نامه باطل می‌شود و خریدار با مشکل جدی مواجه خواهد شد. |
چرا مردم خودروی رهنی می‌خرند؟
با وجود همه مشکلات، برخی افراد تمایل دارند خودروی رهنی یا وکالتی بخرند. دلیل آن هم این است که خودروهای وکالتی در رهن معمولا با شرایط اقساطی خریداری شده‌اند و افرادی که شرایط مالی خرید خودروی نقدی را ندارند، معمولا به این روش روی می‌آورند و به این طریق ماشین مدنظر خود را تهیه می‌کنند.
نکات مهم حقوقی در خرید خودروی رهنی
- خودرو در رهن، قابل معامله نیست مگر با رضایت مرتهن (مثلاً بانک یا شرکت لیزینگ).
- هرگونه وکالت‌نامه فقط حق انجام امور را می‌دهد، نه مالکیت کامل.
- فوت فروشنده یا انکار وی می‌تواند حقوق خریدار را به خطر بیندازد.
جدول مقایسه‌ای: خرید خودرو سند آزاد در مقابل خودرو رهنی
| ویژگی | خودروی سند آزاد | خودروی رهنی |
| انتقال سند | بلافاصله امکان‌پذیر است | نیازمند تسویه کامل است |
| ریسک حقوقی | کم | بالا |
| قیمت | معمولاً بالاتر | ارزان‌تر |
| مالکیت قانونی | مشخص و قابل اثبات | در هاله‌ای از ابهام |
| نیاز به بررسی ویژه | کمتر | بسیار زیاد |
خرید خودرو رهنی درست است؟
خرید خودروی رهنی ممکن است در نگاه اول به‌صرفه و سریع به‌نظر برسد، اما در واقع می‌تواند مشکلات حقوقی و مالی بزرگی به همراه داشته باشد. اگر تصمیم به چنین خریدی دارید، حتماً از مشاور حقوقی کمک بگیرید، تمام مفاد وکالت‌نامه را بررسی کنید و تا حد امکان سند رسمی را جایگزین وکالت‌نامه کنید.
مجموعه اُتو خرید و فروش کاملا قانونی خودرو به صورت اقساط با تضمین انتقال سند به صورت شش دانگ دارد و پس از اتمام اقساط سند خیلی زود از رهن شرکت خارج خواهد شد.
سوالات متداول
- آیا می‌توان خودرو در رهن را به‌صورت قانونی خریداری کرد؟
بله، اما تنها در صورتی که با رضایت مرتهن (بانک یا شرکت لیزینگ) باشد یا اقساط به طور کامل تسویه شده باشد.
- اگر فروشنده اقساط را پرداخت نکند، چه می‌شود؟
بانک حق دارد خودرو را توقیف یا در مواردی فروش را باطل کند، حتی اگر شما خریدار آن باشید.
- آیا خرید خودرو با وکالت‌نامه امن است؟
خیر. خرید خودرو فقط با وکالت‌نامه بدون انتقال سند، با ریسک بالا همراه است و در صورت فوت یا انکار فروشنده ممکن است وکالت‌نامه از اعتبار بیفتد.
- می‌توانم برای سند زدن وکالت بلاعزل بگیرم؟
وکالت بلاعزل تا حدی از انصراف فروشنده جلوگیری می‌کند، اما با فوت فروشنده یا تعارض با قوانین رسمی، باز هم بی‌اثر می‌شود.
- آیا می‌توان قبل از پایان اقساط، سند خودرو را گرفت؟
خیر. سند خودرو تا زمانی که اقساط به‌طور کامل پرداخت نشده، در رهن باقی می‌ماند و قابل انتقال نیست.
